5 / 16
ut i ferien
Moderne fenomen
Ferie er eit relativt moderne fenomen. I
alle fall i form av femvekesferien som er
sikra i ferielova. Det er ikkje lenger enn
eit par generasjonar sidan ferie for dei
fleste var ikkje-eksisterande. Dei fleste
land i verda har i dag ferie i form av
betalte feriedagar og offentlege fridagar,
og Noreg ligg om lag på gjennomsnit-
tet i antal feriedagar per år, fem veker i
tillegg til elleve offentlege fridagar. Men
i til dømes Kina er ferie ikkje eit krav,
og USA har heller ikkje noko offentleg
lovverk som krev at ein arbeidsgjevar
skal tilby verken lønna eller ulønna ferie
til ein arbeidstakar.
Religøst opphav
Men kor moderne er eigentleg ferie?
Ordet ferie kjem frå det latinske feriae,
og vart brukt om religøse festdagar der
ein ikkje dreiv handel og forretning. Og
dermed kan ein godt seie at ferien er like
gammal som den menneskelege sivilisa-
sjonen. At ferien alltid har eksistert i dei
aller fleste samfunn i form av dagar og
høgtider som var annleis enn vanlege
dagar.
Rytme
Det er spennande å sjå vekta forfattara-
ne av 1. Mosebok legg på denne grunn-
rytmen: Gud brukar seks dagar på å ska-
pe jorda og universet, og på den sjuande
dagen kviler han. Ein kan vel knapt
tenkje seg ein meir genial måte å sikre
sabbaten som kviledag i 7-dagersveka
enn gjennom denne grunnforteljinga
der rytmen vert kopla til sjølve skapinga,
og som er plassert heilt i byrjnga av Den
heilage skrifta. Men ikkje berre mennes-
ka, også jorda skulle ha ferie i det gamle
Midtausten. Kvart sjuande år skulle vere
eit sabbatsår, då all dyrka jord skulle
kvile og vintrea ikkje skulle beskjærast.
Og kvart femtiande år skulle det vere
jubelår. Då skulle fangar få fridomen
attende og gjeld ettergjevast, ein byrja
på mange måtar på nytt.
Ferie som utpust
Ei eller anna form for offentleg veksling
mellom arbeid og høgtid eller ferie har
altså fylgt dei fleste kulturar heilt frå star-
ten. Kvifor treng vi dette? Kanskje er fe-
rien mennesket sin utpust. Kanskje ligg
det noko heilt grunnleggjande i denne
vekslinga mellom innpust og utpust. Ein
rytme, som dønningane på havet. Som
er naudsynt for at vi skal halde oss i live.
Ferie i kyrkjehistoria
«Han delte tida si mellom dei som hadde
bruk for han og hans eige behov for kon-
templasjon og stille.» Dette vart sagt om
Frans av Asissi, som levde nettopp slik. I
ein rytme der han veksla mellom arbeid
og ferie, dersom vi kan kalle det det. Ei
periode med hard innsats for fattige og
trengjande saman med munkebrørne,
etterfylgt av ein periode der han trekte
seg attende i bøn og meditasjon. Inn-
pust og utpust.
Var Jesus på ferie?
Det er mogeleg vi trekkjer det langt ved
å seie at Jesus var på ferie, men Jesus var
i alle fall jøde, og få folkeslag har så sterk
tradisjon for å feire høgtider som jødane.
Vi veit at Jesus feira påska saman med
foreldra i Jerusalem då han var tolv år
gammal, og vi har all grunn til å tru
at Maria og Josef og familien feira dei
jødiske høgtidene etter skikk og bruk. Vi
veit også at Jesus ved fleire høve trekte
seg attende for seg sjølv for å be, ofte
oppe i fjellet. Mellom anna i forteljinga
då han mettar 5000 menneske som
fylgjer etter han idet han eigentleg er på
veg for å trekkje seg attende. Nemnde
nokon å bli forstyrra i ferien?
Ferie med godt samvit
Det verkar altså som vi kan glede oss
over ferievekene våre med godt sam-
vit. At det er mykje god helse i ferie
som har rytmen, utpusten i seg. Og at
denne kjensla vi søkjer frå barndommen
kanskje verkeleg har i seg det vi ynskjer
å finne attende til. Utan bekymring. Den
åttande dagen. Æva i oss.
Av Ståle Johan Aklestad
Nordmenn har sommarferie på mange ulike
måtar. Sørg for god utpust i ferien.
5